Morelia spilota – pyton dywanowy

Do niedawna gatunek ten był niedoceniany przez hodowców. U źródeł takiego podejścia leżał brak nowych form barwnych węży tego gatunku na rynku – które jak w przypadku pytonów królewskich czy boa dusicieli przyciągają rzesze nowych wielbicieli – oraz fakt, iż Australia skąd pochodzi większość przedstawicieli tego gatunku, ma bardzo restrykcyjną politykę i obowiązuje całkowity zakaz eksportu rodzimej fauny. Taki stan rzeczy powoduje, iż na terrarystycznym rynku poza Australią mamy obecnie całkiem spory bałagan genetyczny i większość osobników w hodowli znajduje się już od kilku pokoleń, często wcześniej wymieszanej krwi różnych podgatunków.

Sytuacja zaczyna się obecnie zmieniać na korzyść tych pięknych zwierząt – niedawno powstały nowe odmiany barwne, co zainteresowało wielu nowych entuzjastów i pośrednio spowodowało, iż zainteresowanie możliwie czystymi genetycznie osobnikami formy dzikiej również wzrosło. Dodatkowo doczekaliśmy się nowej systematyki tego gatunku, która wzbudza bardzo wiele kontrowersji na forum światowym.

Morelia spilota to gatunek zamieszkujący Australię i południową część Papui/Nowej Gwinei. W języku polskim określa się je jako pytony dywanowe, lub pytony rombowe (ang. Carpet Pythons). Są to węże spędzające sporo czasu w konarach drzew, często w okolicach zbiorników wodnych. Często spotykane są również w pobliżu siedzib ludzkich, nawet na obrzeżach takich miast jak Brisbane. Żywią się bardzo różnorodną zdobyczą – do ich naturalnego pożywienia należą ptaki (Polytelis alexandrae, Nymphicus hollandicus, Coturnix chinensis, Melopsittacus undulatus, Agapornis roseicollis, Neopsephotus bourkii) oraz niewielkie gryzonie – przede wszystkim myszy (Mus domesticus – jest to gatunek przywieziony do Australii przez człowieka), szczury (Rattus rattus, Rattus lutreolus) ale również świnki morskie (Cavia porcellus), nietoperze owocowe (Pteropus spp.) oraz koty domowe (Felis catus).

Jako młode najczęściej mają dość mało efektowne ubarwienie, osiągając najładniejsze kolory w wieku około 2-3 lat. W tym wieku należą do najbardziej efektownych węży, na co wpływ ma również ich spora aktywność w ciągu dnia, mimo iż generalnie są zwierzętami aktywnymi w nocy. Dorosłe osobniki nie są bojaźliwe, co w porównaniu do innych nadrzewnych gatunków jest dużą zaletą.

Podgatunki

Po opublikowaniu swojej pracy „”A REVISION OF THE AUSTRALASIAN PYTHONS.””, Raymond Hoser wywołał prawdziwą burzę wśród naukowców na całym świecie. Trzeba jednak przyznać iż pomimo bardzo różnych opinii, jego praca została oficjalnie zaakceptowana i obecnie może stanowić materiał wyjściowy do dalszych prac nad systematyką tych zwierząt. Najczęściej spotykaną i szeroko akceptowaną zmianą jest zebranie poniższych podgatunków w ramach gatunku Morelia spilota :

• Morelia spilota spilota (Lacepede, 1804)
• Morelia spilota cheynei (Wells and Wellington, 1983)
• Morelia spilota harrisoni (Hoser, 2000)
• Morelia spilota imbricata (Smith, 1981)
• Morelia spilota mcdowelli (Wells and Wellington, 1983)
• Morelia spilota metcalfei (Wells and Wellington, 1985)
• Morelia spilota variegata (Gray, 1824)

Osobiście taką zmianę akceptuję i w ten sposób chciałbym przedstawić dalej poszczególne podgatunki.

Klucz do rozpoznania poszczególnych podgatunków został właśnie przygotowany przez Marc’a Mense, z którym mam przyjemność się przyjaźnić i mam nadzieję, że w przyszłości również będę mógł go przybliżyć polskim terrarystom.

Charakterystyka podgatunków

• Morelia spilota spilota (Lacepede, 1804)
  Podgatunek nominalny – nazywany pytonem diamentowym (ang. Diamond python). Zwykle nie przekracza 200 cm długości, zamieszkuje południowo-wschodnią część Australii. Występuje głównie na zalesionych, skalistych terenach w pobliżu zbiorników wodnych. Podstawowym kolorem jest czarny, na którym znajdują się plamki w kształcie diamentów, otoczone żółto-kremowymi kropkami. Podbrzusze najczęściej również żółto-kremowe, czasami prawie białe. Podgatunek ten dość trudno rozmnaża się w niewoli.
• Morelia spilota cheynei (Wells and Wellington, 1983)
  Bardzo często uznawany za najpiękniejszy i najefektowniejszy podgatunek pytonów dywanowych. Jednocześnie jest jednym z mniejszych – najczęściej nie osiąga 200 cm, choć zdarzają się osobniki większe. Zamieszkuje wilgotne, leśne tereny północno-wschodniej Australii (Queensland). Bardzo kontrastowe ubarwienie powoduje iż jest bardzo popularnym w hodowli zwierzęciem. Tło najczęściej czarne, na którym znajdują się żółto-kremowe lub żółte plamy, układające się w poprzeczne pierścienie. Na czarnym tle również często znajdują się jaśniejsze obszary – jednakże najbardziej efektowne ubarwienie posiadają osobniki z całkowicie czarnym tłem.
  Na północy obszaru występowania znajduje się niewielka populacja osobników czarno-białych tego podgatunku, zamieszkująca obszar wielkości około 20 x 30 km. Są one jednymi z najrzadszych w hodowlach na świecie, również nieczęsto spotykane w Australii.
• Morelia spilota harrisoni (Hoser, 2000)
  Pierwotnie podgatunek ten oznaczano jako Morelia spilota variegata z Papui Nowej Gwinei (Iran Jaya – od nazwy dawnej prowincji na południowym zachodzie wyspy, obecnie to West Papua). Po opisaniu go przez Raymonda Hosera uznany jest jako osobny podgatunek, odizolowany od pozostałych. Jest to jedyny podgatunek dostępny w czystej formie w Europie i USA. Jest to najmniejszy z pytonów dywanowych, rzadko przekracza 170-180 cm. Ubarwienie brązowo-szare, na tym tle znajdują się żółto-kremowe plamy. U osobników młodych praktycznie nie widać pigmentu czarnego, przez co mają czerwono-brązowe ubarwienie, dopiero w wieku kilku miesięcy zmieniając je na ubarwienie dorosłe. Kolory i wzór są bardzo zróżnicowane – nawet u osobników z jednego miotu.
• Morelia spilota imbricata (Smith, 1981)
  Podgatunek ten zamieszkuje południowo-zachodnie wybrzeże Australii i kilka niewielkich wysp w tej części kontynentu. Stosunkowo duży, często osiąga blisko 200 cm długości. Jego ubarwienie bardziej kontrastowe w części przedniej, bliżej ogona staje się coraz ciemniejsze. Boki ciała jaśniej ubarwione niż grzbiet – plamy na grzbiecie nie zachodzą na boki. Zamieszkuje bardzo różnorodne środowiska od bardzo wilgotnych lasów na wybrzeżu po bardziej stepowe czy wręcz pustynne, kamieniste zbocza. W hodowli dość rzadko spotykany.
• Morelia spilota mcdowelli (Wells and Wellington, 1983)
  Pod względem wielkości – król pytonów dywanowych. Maksymalna zanotowana wielkość to ponad 4 metry, trzeba jednakże przyznać że rzadko przekracza granicę 3 metrów. Jest to najpopularniejszy podgatunek w hodowlach na całym świecie. Ubarwienie brązowo-szare, naprzemiennie jaśniejsze i ciemniejsze plamy, które często łączą się w biegnące wzdłuż ciała pasy. Zamieszkuje północno-wschodnią część Australii, mimo swojej wielkości i wagi spędza większość czasu prowadząc nadrzewny tryb życia. Bardzo efektowny wąż o ciekawym ubarwieniu i spokojnym uosobieniu. Aktywne głównie w ciągu nocy, jednakże w sezonie zimowym zachowują aktywność również w dzień.
• Morelia spilota metcalfei (Wells and Wellington, 1985)
  Zamieszkuje południowo-wschodnią i środkowo-wschodnią część Australii. Stosunkowo nieduży, osiąga zwykle nie więcej niż 180-200 cm. Spotkać go można w pobliżu zbiorników wodnych, preferuje drzewny tryb życia. Ubarwienie achromatyczne – występują głównie szarości, okolice głowy często kremowe. Czasami mylone z tym podgatunkiem są szaro ubarwione osobniki innych podgatunków. Uznawany za najspokojniejszy podgatunek z wszystkich pytonów dywanowych.
• Morelia spilota variegata (Gray, 1824)
  Pod tą nazwą najczęściej znaleźć można węże obecnego podgatunku Morelia spilota harrisoni, nazywane Iran Jaya Carpet Pythons, oraz wszystkie niezidentyfikowane na rynku krzyżówki między podgatunkami. W praktyce chyba najrzadszy podgatunek w Europie i USA. Zamieszkuje północne wybrzeże Australii, dorasta do 180 cm, zwykle nie więcej. Ubarwienie w kolorach rdzawo-brązowych, czasami szarych. Można go spotkać w zalesionej części wybrzeża na drzewach, ale czasami zamieszkuje również naziemne kryjówki i niewielkie jaskinie. Właśnie u tego podgatunku w Australii pojawił się pierwszy amelanistyczny pyton dywanowy na świecie, jednakże poza Australią nie można go na razie podziwiać.

Odmiany barwne

W warunkach hodowlanych obecnie uzyskanych zostało kilka odmian barwnych tych węży:

• Jaguar – najpopularniejsza obecnie odmiana barwna, charakteryzuje się niesamowitym wzorem i kolorami, w czystej formie występuje u podgatunku Morelia spilota mcdowelli, jednakże poprzez krzyżowanie tego podgatunku z innymi uzyskano już osobniki mieszane o ubarwieniu Jaguar, np. tzw. Diamond Jaguar, czyli krzyżówka Morelia spilota spilota z Morelia spilota mcdowelli. Wszystko wskazuje obecnie na to iż jest to cecha kodominacyjna, ujawniająca się już w pierwszym pokoleniu, najprawdopodobniej Jaguar jest heterozygotą na cechę Leucistic. Czynione są obecnie próby połączenia dwóch osobników Jaguar i uzyskania formy tzw. Super Jaguar, jednakże nie zostały one jak na razie uwieńczone sukcesem. W trzech kolejnych próbach, wykluło się kilka osobników Leucistic (całkowicie białych), które niestety nie przeżyły.
  Odmiana amelanistyczna. Pojawiła się u podgatunku Morelia spilota variegata u znanego hodowcy w Australii. Amelanizm to wada genetyczna polegająca na braku wytwarzania barwnika czarnego – zwierzę posiada czerwono-żółte wzory na białym tle. Amelanizm jest cechą prostą-recesywną, ujawnia się w drugim pokoleniu. Jest chyba najbardziej wyczekiwaną odmianą tych pytonów i prawdopodobnie po pojawieniu się na rynku poza Australią będzie uzyskiwać najwyższe ceny spośród wszystkich pytonów dywanowych. Niestety restrykcyjne prawo Australii jak na razie uniemożliwia eksport urodzonych w hodowli osobników, dlatego nieprędko pojawią się one poza jej granicami.
• Granite – odmiana która po raz pierwszy pojawiła się w hodowli europejskiej. Również jest to cecha prosta-recesywna. Pojawiły już się pierwsze próby połączenia jej z cechą Jaguar – pierwsze osobniki Jaguar het granite powinny dorosnąć w 2005 lub 2006 roku. Osobniki tej odmiany charakteryzują się bardzo drobnym wzorem – przypominającym powierzchnię granitu.
• Tiger – odmiana ta pojawiła się u osobników podgatunku Morelia spilota mcdowelli. U tej odmiany wzór na ciele formuje charakterystyczne pasy wzdłuż ciała. Bardzo efektowna odmiana, w tym roku już połączona z odmianą Jaguar. Tiger jest cechą kodominacyjną.
• Striped – jest to ubarwienie spotykane najczęściej u podgatunku Morelia spilota mcdowelli oraz Morelia spilota cheynei. Charakteryzuje się również wzorem połączonym w pas na grzbiecie, czasami wzór tworzy również pasy po bokach. Jednakże w odróżnieniu od odmiany Tiger nie jest to cecha kodominacyjna. Dokładne podłoże genetycznie nie zawsze jest znane w przypadku tej odmiany.

Przyszłość odmian barwnych, krzyżówki pomiędzy podgatunkami.

Obecnie już łączy się poszczególne odmiany barwne oraz osobniki różnych podgatunków w celu uzyskania nowych odmian. W ciągu kilku najbliższych lat możemy się spodziewać bardzo spektakularnych odmian, stworzonych w wyniku ich łączenia. Jednakże pozostaje również pewne niebezpieczeństwo. Produktem ubocznym każdego projektu łączenia dwóch podgatunków są również normalne osobniki, przypominające jeden z gatunków macierzystych bardziej niż drugi. Dotyczy to w największym stopniu tzw. Jaguar siblings, czyli normalnych młodych uzyskanych w wyniku połączenia osobnika Jaguar z innym osobnikiem. Obecnie są one sprzedawane jako Jaguar Siblings, jednak obawiam się iż część z nich w przyszłości będzie rozmnożona z którymś z podgatunków macierzystych i może się okazać że ich młode trafią na rynek ponownie jako „”czyste”” osobniki.

W przypadku pytonów dywanowych mamy już wystarczająco trudną sytuację – gdzie około 90% osobników na rynku sprzedawana jest jako Morelia spilota variegata, będąc w rzeczywistości już od pokoleń krzyżówkami różnych podgatunków w warunkach amatorskich. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim prawodawstwo Australii i fakt iż nie ma obecnie w Europie czy USA dopływu świeżej krwi tych pięknych węży, poza Morelia spilota harrisoni z Papui Nowej Gwinei.

Krzyżowanie podgatunków jest praktykowane już dość długo – w niektórych przypadkach jest po prostu wynikiem potrzeby rynkowej, jak na przykład Morelia spilota spilota x Morelia spilota cheynei. W tym konkretnym przypadku uzyskiwane jest połączenie zalet obu podgatunków, z wyłączeniem największej wady podgatunku nominalnego – trudności w rozmnażaniu.

Oczywiście zagadnienie krzyżowania podgatunków wywołuje ogromne kontrowersje – jednakże bez dopływu świeżej krwi większości podgatunków, już i tak większość węży na rynku w USA i Europie jest krzyżówkami. W tym świetle łączenie podgatunków, przy zachowaniu dokładnej i rzetelnej identyfikacji jawi się już trochę inaczej.

Terrarium

Urządzanie terrarium

Pytony dywanowe wymagają temperatury około 23-27°C w ciągu dnia, z możliwością wygrzania się w temperaturze około 30-32°C, pod lampą grzewczą.

W ciągu nocy najlepiej zapewnić im temperaturę około 22-24°C.

Wilgotność wbrew obiegowym opiniom nie jest najważniejszym parametrem środowiska w terrarium. Nie trzeba jej utrzymywać cały czas na poziomie 75-80% i więcej. Z moich doświadczeń i obserwacji wynika że wilgotność na poziomie 50-5% jest w zupełności wystarczająca i spryskiwanie terrarium dwa razy w tygodniu całkowicie spełni wymagania tych węży w zakresie wilgotności. Częściej zraszać należy węże znajdujące się tuż przed wylinką.

Oczywiście zbiornik z wodą w którym węże mogą się całkowicie zanurzyć jest koniecznością.

Terrarium – wielkość i budowa

Morelia spilota to gatunek spędzający sporo czasu na drzewach, chociaż często spotkać można go na ziemi. Dobrze jest uwzględnić fakt iż wykoprzystają dostępne w terrarium konary do jego zaprojektowania.

Młode pytony dywanowe mierzą zwykle 25-35 cm i nie wymagają zbyt wielkiego terrarium. Osobiście używam dla małych Moreli szklanych zbiorników o wymiarach 20x20x30cm (dł. x wys. x szer.). Takie terrarium w zupełności wystarczy na pierwsze kilka miesięcy, a nieduża wielkość pozwala na dokładną kontrolę zwierząt.

Podrośnięte, roczne pytony wymagają trochę większego terrarium. W większości przypadków sprawdza się zbiornik o wymiarach 60x40x50cm lub coś podobnego.

Dla dorosłych pytonów idealne terrarium będzie miało wymiary 100x60x60-80cm, chociaż największe osobniki Morelia spilota mcdowelli czują się lepiej w terrarium o wielkości 120-140cm x 60cm x 80-100cm.

Pytony te są stosunkowo szczupłymi wężami, więc przy długości podobnej do boa dusicieli są jednocześnie sporo mniejsze.

Często można spotkać opinie iż najlepszym terrarium dla węży drzewnych jest terrarium o małej podstawie i dużej wysokości. Obecnie wiadomo już iż nie jest to idealne rozwiązanie. Trudniej w takim terrarium utrzymać gradient temperatur, a węże które spędzają większość czasu na konarach siedzą zwykle w najwyższym punkcie i nie mają możliwości wykorzystania całej powierzchni terrarium. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest terrarium ułożone poziomo, o komfortowej dla węża wysokości z konarami przebiegającymi przez całe terrarium – najlepiej na kilku poziomach.

Konieczne wyposażenie terrarium

Konieczne wyposażenie:

• Miska z wodą – najlepiej basen o wielkości umożliwiającej zanurzenie się całego zwierzęcia.
• Źródło ciepła i światła, najlepiej takie które stworzy odpowiedni gradient temperatur.
• Bezpieczne miejsce umożliwiające ukrycie się węża

Terrarium powinno być dobrze zabezpieczone przed ewentualną ucieczką węży – głównie ze względu na bezpieczeństwo samych węży.

Żywienie

W hodowli wszystkie pytony dywanowe karmimy gryzoniami:

• świeżo wyklute, malutkie węże – oseskami mysimi, owłosionymi myszkami
• młode, podrośnięte węże – myszami „”biegusami””, dorosłymi myszami, oseskami szczurzymi
• dorosłe węże – szczurami, chomikami, świnkami morskimi i królikami

Pytony te potrafią poradzić sobie z bardzo dużym posiłkiem – czasami można więc podać ofiarę która wydaje się dość spora dla naszego węża.

Młode, świeżo wyklute pytony najlepiej reagują na bardzo duże jak dla nich, owłosione i bardzo ruchliwe już myszki. Można im podawać oseski, jednakże w wielu przypadkach będą wymagały aby energicznie nimi poruszać zanim wąż zaatakuje.

Jak najwcześniej należy węże „”przetawić”” na jedzenie szczurów – szczury mają większą wartość odżywczą i węże na nich lepiej i szybciej rosną, dodatkowo w późniejszym okresie przestawienie może być dość kłopotliwe i konieczne będzie podawanie kilku dorosłych myszy na jeden posiłek.

Czasami maluszki są dość kłopotliwe do „”zastartowania”” – więc w celu uniknięcia kłopotów należy kupować wyłącznie jedzące węże z pewnych źródeł.

Łukasz W.

Liczba wyświetleń: 1430